Pioniersgeest

1815 tot 1939

De reis van een Duitse papiermaker

De zoektocht van een achterkleinzoon naar zijn voorouders leidde Geert Langius uit het Drentse Annen onlangs naar Nieuwe Pekela, naar de plaatselijke lutherse begraafplaats. Hij vond twee graven. Een monument ontbrak echter.

De reis van een Duitse papiermaker

Strokartonfabriek "Wilhelmina" werd opgericht in 1896 en sloot in 1920. - Foto: Collectie RHC Groninger Archieven

In maart 2017 werd de beheerder van het Pekelder kerkhof aangesproken door een bezoeker die zocht naar de graven van de overgrootouders van zijn moeders kant. Het ging om het echtpaar Friedrich Wilhelm Dick en Anna Cornera Weber uit Duitsland. Geert Langius uit Annen had na lang speuren ontdekt dat beiden begraven moesten liggen op de dodenakker achter de Lutherse kerk. Beheerder Karst Kuiper had geen moeite hem de plek van de naar eigen zeggen 'vergeten' graven aan te wijzen. Hij vertelde er direct bij dat een ooit geplaatst monument niet meer aanwezig was. Langius zei ter plekke die leemte te willen opvullen. Een fraaie gedenkplaat, enkele maanden later geplaatst, was het resultaat. Een groot deel van de huidige familie was in september 2017 bij de officiële onthulling aanwezig, waarmee het zoeken naar de voorouders kon worden afgesloten.

Geert Langius was al geruime tijd op de hoogte van het werk en het geloof van zijn overgrootvader: van jongs af aan papiermaker en dooplid van de Lutherse kerk. Hij wilde nu wel eens precies weten waar de familie van moeders kant feitelijk vandaan kwam. Via flink wat zoekwerk kwam hij terecht in het Duitse Elsenroth, een kleine 50 kilometer ten westen van Keulen. Daar trad hij in contact met Reinhard Dick, die hij via mailverkeer eerder al had leren kennen. Langius was vooral nieuwsgierig naar de reis die Friedrich had gemaakt om uiteindelijk in Nederland terecht te komen.

De Dicken en papier

Geert Langius ontdekte dat de stamboom van de familie Dick terug was te voeren tot de in 1653 geboren Christiaan Dick. Uit de gegevens bleek verder dat Elsenroth en de voornaam Chris steeds weer opdoken. In het Duitse dorpje wonen nog altijd behoorlijk wat mensen met de achternaam Dick. Friedrich Wilhelm, de man waar het Langius om te doen was, zag in 1838 het levenslicht. Zijn ouders woonden op het terrein van een papierfabriek in het nabij gelegen Hillenbach. Drie kinderen en de moeder van het gezin stierven, nog voor Friedrich 20 jaar was, aan tuberculose. Daarna verdween hij een tijd uit beeld, maar in 1872 dook de hoofdpersoon weer op in Leer. Daar trouwde Friedrich met Anna Weber.

Een jaar later werkte Friedrich Wilhelm op een papierfabriek in Emden en was inmiddels zoon Christoph Wilhelm Dick geboren. In 1885 bleek Friedrich Meister Papiermacher te zijn in Papenburg. Rond 1888 verhuisde het gezin naar Nederland. Daar bloeide destijds de strokartonindustrie op en waren er ervaren technici en papiermakers nodig. Met z’n tienen, vier zoons en vier dochters, maakten ze de reis naar Oost-Groningen. Friedrich werkte zich uiteindelijk op tot opzichter in de papierfabriek Wilhelmina te Oude Pekela, 500 meter verwijderd van de plek waar hij later begraven zou worden. Ook al zijn zoons vonden een baan in het papier. Tot zelfs in Amerika.

De Dicken en de Lutherse gemeenschap

In de tijd dat de Dicken in Oude Pekela woonden, maar ook al in Duitsland, heeft de Lutherse kerk een bijzondere plaats ingenomen binnen de familie. In Pekela werden maar liefst vijftien kinderen gedoopt, terwijl vier ervan in Klazienaveen geboren waren. Er zijn vijf huwelijksinzegeningen van de familie Dick geweest, waaronder die van de opa en oma van Geert Langius. Friedrich en Anna werden vanuit de Lutherse kerk in Pekela, direct achter het bedehuis begraven. Niemand weet wat er met het monument is gebeurd dat destijds werd geplaatst. Waarschijnlijk werd door de tand des tijds dermate aangetast dat het moest worden verwijderd. Nu prijkt op de rustplaatsen van Friedrich en Anna een van de jongste gedenkplaten van het gehele kerkhof. Geert Langius keek er tijdens de inwijding, in het bijzijn van een groot deel van zijn familie, voldaan en tevreden naar.

<p>De familie Dick bij het nieuw aangebrachte grafmonument van haar voorzaten. &ndash; Foto: Tammo Tillema</p>

De familie Dick bij het nieuw aangebrachte grafmonument van haar voorzaten. – Foto: Tammo Tillema