De eerste feministische golf uit zich in Groningen onder andere door de opkomst van het beroepsonderwijs voor meisjes en door de toelating tot de universiteit van vrouwen. Aletta Jacobs is in 1871 de eerste en anderen volgen haar voorbeeld. Een enkele keer levert dit ook een feministisch proefschrift op. Zo promoveert Aletta’s vriendin Betsy Bakker-Nort op een dissertatie met als titel ‘Schets van de rechtspositie der getrouwde vrouw’.

De Vrouwenbond

Een belangrijke rol in de Groningse vrouwenemancipatie wordt gespeeld door de in 1894 opgerichte vereniging ‘De Vrouwenbond’. Drie van haar leden spelen een hoofdrol bij de organisatie van de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid in Den Haag in 1898. Zo is de Groningse Vrouwenbond-presidente Cato Pekelharing-Doijer tevens presidente van de Nationale tentoonstelling.

Tot de eerste leden van de Vrouwenbond behoort Geertruida Römelingh, een in 1850 geboren boekhandelaars- en uitgeversdochter. Na het overlijden van haar vader Joannes krijgt ze in 1892, samen met haar moeder Aukje Kranenburg, de leiding over het bedrijf op Herestraat 38. Omdat Geertruida’s aspiraties elders liggen laat ze de boek- en kunsthandel in 1895 evenwel over aan de eveneens tot de Vrouwenbond toetredende Imke Toens.

Geertruida Römelingh zet de uitgeverij in 1897 onder eigen naam voort. Haar eerste uitgaven hebben bijna vanzelfsprekend te maken met genoemde Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid. Vanaf 1909 heeft ze een compagnon in Cato Lubach, die in de Openbare Leeszaal en Boekerij werkt. Een van de laatste uitgaven van G. Römelingh en Co. is in 1914 Etine Smids proefschrift in de sterrenkunde.

De 'vrouwenquestie'

Tot de doelstellingen van de Vrouwenbond hoort ‘de leden bekend maken met de vrouwenquestie’. Daartoe worden boeken aangeschaft die elke drie weken in leeskringen circuleren om daarna in de eigen bibliotheek terecht te komen. Deze wordt beheerd door de directrice van de Gemeente Kweekschool voor onderwijzeressen Petronella Heringa.

Bibliotheek

Op zeker moment vindt de bibliotheek van de Vrouwenbond onderdak in het gebouw van de Openbare Leeszaal en Boekerij op Vismarkt 16. Zo is er in de in 1914 verschijnende catalogus van de Leeszaal en Boekerij achterin een apart overzicht opgenomen van de boeken van de ‘boekerij’ van de Vrouwenbond. Het Jaarverslag van de O.L. en B. over 1914 merkt op: ‘De boekerij van den “Vrouwenbond” blijft voorloopig nog met twee cijfers gecatalogiseerd, doch zal, evenals onze eigen boekerij, later ook volgens drie cijfers worden gerangschikt’. Omdat er in 1938 nog maar weinig leden over zijn en andere verenigingen ‘de Vrouwenbond overbodig maken’, wordt de bond op 26 oktober van dat jaar opgeheven. In sommige oude boeken van de Openbare Bibliotheek is het stempel van de Vrouwenbond echter nog steeds zichtbaar.

Datzelfde geldt voor de boeken van Stichting Savante, de vrouwenbibliotheek die in 1972, tijdens de tweede feministische golf, in het leven werd geroepen. Savante is onder andere gevestigd geweest op Westersingel 45 en de laatste periode in het Vrouwencentrum op Oude Boteringestraat 60. De boekenverzameling van Savante werd in 2006 geïntegreerd in die van de Openbare Bibliotheek, net als de bibliotheek van de Vrouwenbond 68 jaar eerder.