De Punt van Reide is een landtong in de Eems. Zo’n 100.000 jaar geleden, toen dit gebied in de voorlaatste ijstijd met ijs bedekt was, zijn hier grind, zand en leem door de druk van het schuivende ijs vermengd en samengeperst tot een keiharde ondoordringbare laag: het keileem. In de eeuwen die volgden, trok het ijs zich terug en rees de zeespiegel. Op de harde keileemondergrond begon zich een oeverwal te vormen. Daarachter beleef het water hangen en vormde zich een dik veenpakket, terwijl de oeverwal steeds verder opslibde.

Bewoning

Vermoedelijk is deze oeverwal al rond de eeuwwisseling bewoond (er zijn Romeinse scherven in de buurt gevonden) en bewoond gebleven tot in de zestiende eeuw. Omstreeks het jaar 1000 wordt dit gebied voor het eerst genoemd toen het klooster Werden (bij Essen aan de Ruhr) in Reide schenkingen ontving. In de veertiende eeuw werd er een Dominicaner nonnenklooster gevestigd. In die tijd moet Reide een welvarend handelscentrum zijn geweest, want de Dominicaner orde was een bedelorde, met een voorkeur voor centra waar wat te halen viel.
Er was sprake van twee dorpen: Westerreide en Oosterreide, waar het klooster stond. Waar Oosterreide precies lag is nog een raadsel.

Stormvloeden

Tussen1200 en 1300 werden er dijken aangelegd om het opgeslibde land en het achterland te behoeden voor de zee, maar de achter de dijken liggende veengronden, ingeklonken door ontginning en ontwatering, kwamen steeds lager te liggen.
In de 14e eeuw keerde het tij. Door stormvloeden braken de dijken door en de lage veengronden stroomden onder; de Dollard begon zich te vormen. Rond 1500 was het dorp Oosterreide verlaten, maar Westerreide bleef intact. Maar met Cosmas en Damianusvloed in 1509 kwam de nekslag voor het achterland van Reide. Het hele gebied liep onder, waardoor de Dollard zijn grootste omvang kreeg en de Punt van Reide ontstond. De bevolking trok grotendeels weg en het dorp verviel in armoede. Om ervoor te zorgen dat er niet nog meer land weg zou slaan, werd de Punt van Reide versterkt en een strekdam aangelegd om de vloedstroom uit de kust te houden.

Oorlogen

In 1569 kwamen de Watergeuzen langs. Zij plunderden de kerk en namen het kerkzilver mee. Tijdens de 80-jarige oorlog (1568-1648) heeft de Spaanse stadhouder een schans om Westerreide gebouwd om de ingang van de Eems te bewaken. Hij joeg de bewoners weg omdat zij in het schootsveld zaten en verbrandde hun huizen. De schans wisselde regelmatig van eigenaar tot graaf Willem Lodewijk in 1589 hem uiteindelijk in handen kreeg en de Spanjaarden wegjoeg. Hij legde een tweede schans aan op de punt van de landtong, waarna die van Westerreide werd geslecht en de kerk gesloopt. Tot 1830 hebben er nog drie huizen gestaan, één op de verhoging waar Westerreide lag en twee op de schans op de punt.
Maar de rust was niet voor altijd weergekeerd. In de Tweede Wereldoorlog gebruikten ook de Duitsers deze strategische plek om de havenmonding van de Eems en de stad Emden te verdedigen. Op de voormalige schans werden twee zoeklichten geplaatst, binnendijks bunkers met daarop afweergeschut. Op de punt stond nog een barak die echter al snel bij een stormvloed weggespoeld is.

Rust

Het is weer stil op de Punt van Reide, die nu een belangrijk rustgebied is voor vogels die er kunnen, slapen, broeden overwinteren en vluchten voor hoogwater. In de grote rechthoekige plas, die de Duitsers groeven voor bluswater maar ook als zwembad gebruikten, heeft Groninger Landschap vorig jaar een schelpeneiland aangelegd. Afgelopen voorjaar hebben veel broedvogels daar in alle rust hun kroost kunnen voortbrengen, buiten het bereik van vossen. 
Ondanks het feit dat de historie in grote lijnen bekend is, zijn er nog veel geheimen te ontrafelen door de leden van Stichting Verdronken Geschiedenis. Net als op deze zondagochtend is ook voor hen nog veel in nevelen gehuld en hopen zij dat, net als voor ons, de mist optrekt en een breder perspectief zich voor hen opent.

Met dank aan de gidsen Van den Akker en Dijksterhuis van Groninger Landschap en Dr. H. Feenstra, historicus.