De wederopbouw veroorzaakte een geboortegolf die zich in de volgende decennia achtereenvolgens voortzette in opstandige jongeren en hardwerkende volwassenen en nu is uitgemond in een grijze golf, de ‘babyboomers’. De opstandige jongeren, die door de toegenomen welvaart meer mogelijkheden hadden, onttrokken zich aan de gevestigde orde. Het ouderlijk gezag gold niet meer maar de ontwikkeling van hun identiteit. Zij brachten heel wat beroering. De Provo’s (provocateurs) die overal ‘tegenaan schopten’, evolueerden in meer opbouwende ‘Kabouters’, waarna de Hippie- en Flower Powerbeweging ontstonden. Al dit ‘langharig tuig’ verzette zich tegen de heilige huisjes, het groeiende materialisme en (toen al) de milieuvervuiling. Een uitvloeisel daarvan was de leefgemeenschap Impuls in Pieterburen.

Wereldverbeteraar en profeet

René Kres, weliswaar een oorlogskind (1943), zag op zijn zestiende ‘het licht’. Hij ontdekte dat hij gevangen zat in zichzelf en de wereld. Hij ontworstelde zich daaraan en wierp zich op tot wereldverbeteraar en profeet. 'Alle ware leraren spreken over een grote verandering in de mens. [..]. Zij spreken niet uit geleerdheid. Maar uit ervaring. Ik ben zo’n ware leraar. Niets anders doet mij handelen. Niets anders doet mij spreken.' En spreken deed hij. Dat is ook zijn innerlijke opdracht, zijn boodschap moet de wereld bereiken, hij wilde ‘grote bekendheid verwerven en broederschap teweeg brengen’.
Op zoek naar een goede plek om een nieuwe wereld op te bouwen, belandde hij in Pieterburen. De trek naar de stad had daar toegeslagen en de huizen stonden voor een spotprijs te wachten op een nieuwe impuls.

Impuls

Met zijn eigen gezin en nog drie gezinnen streek hij in Pieterburen neer, waarna zij op 24 augustus 1974 de Stichting Impuls oprichtten. Al snel sloten zich meer sympathisanten aan, waaronder een commune uit Rotterdam die in 1975 luid toeterend zijn intrede deed. Pieterburen zag het aan, echt last hadden zij niet van dit alternatieve langharige volk. Een Pieterbuurster zei: 'Zij waren alleen maar met zichzelf bezig. [..] Ze deden waar ze zin in hadden en trokken zich nergens wat van aan.' De huizenprijzen stegen. De onverzorgde tuinen van de negen huizen in de Hoofdstraat waren Pieterburen echter een doorn in het oog.

Werken

Impuls wilde in zijn eigen milieuvriendelijke behoeften voorzien. Granen en noten werden in een zelfgebouwde constructie tot muesli vermengd en verkocht aan alternatieve en reformwinkels. Een goed lopende ‘fabriek’ die, met de notenhoningproductie, al snel het hele land als afzetgebied had. Voor belangstellenden werd er een herberg ingericht. Er kwam een drukkerij, die hoofdzakelijk de geschriften van Kres drukte, en later een tuinderij voor biologische groenten die in de eigen natuurwinkel ‘De Bongerd’ verkocht werden. En in Westernieland startte een zuurdesembroodbakkerij die op fornuizen voor eigen gebruik bakte. Toen sluiting dreigde, bouwden de bakkers zelf een nieuwe bakkerij in het pand waar ook De Bongerd zat.

Leven

Het leven in leefgemeenschap Impuls was mooi in het begin. Alles werd gedeeld en samen gedaan, ouders pasten op elkaars kinderen er werd samen gegeten, gedronken, gespeeld. Alles samendoen heeft echter ook zijn nadelen. Er ontstonden spanningen, er trad groepsvorming op, huwelijken strandden en nieuwe verbintenissen werden aangegaan. Er werd heel wat verhuisd binnen de gemeenschap. De Rotterdammers hoorden er toch niet helemaal bij, maar hun bakkerij beleefde gouden tijden. Er ontstond ruzie over de mueslifabriek. Sommigen hadden genoeg van de idealistische redevoeringen van ‘René Klets’. 1977 was een roerig jaar en de vrede was nog ver weg. De vele echtscheidingen ‘stonden het proces in de weg’ en Kres gooide eind ’78 allen die hun echtgenoot verlaten hadden uit de gemeenschap onder de woorden 'Ik moet jullie achterlaten. Want de maatschappij is werkelijk in nood.”

Rechtszaken

De regels van die maatschappij knelden. Impuls wilde dat de kinderen proefondervindelijk onderwijs kregen op basis van hun eigen behoeften. Dus toen de school in Pieterburen niet wilde meewerken, onderwezen zij hun kinderen zelf. Zij onttrokken de kinderen aan de leerplicht, wat in een rechtszaak uitmondde. Tegen de verwachting in wonnen zij en openden hun eigen alternatieve school.
Ook de bakkerij spande een rechtszaak aan toen de bakkers (weer) een boete kregen omdat zij geen bakkersdiploma hadden. Ook die zaak werd gewonnen. De bakkerij kon door.

Het einde

Toen één van de verwijderde echtgenoten letterlijk een boekje open deed over Impuls, waren de poppen aan het dansen. Er volgden ruzies, de uitgestotenen eisten hun financiële aandeel terug en de schellen vielen van de ogen. Augustus 1979 kondigde René Kres zijn vertrek aan. ‘Zijn opdracht was voltooid’. Hij bleef nog enige tijd in Pieterburen wonen maar vertrok in 1980 definitief naar Amsterdam. Op zijn blog afficheert hij zich nog steeds als Profeet-Dwaas voor de wereldvrede.

Pieterburen hield er een verjongd dorp aan over met de grootste zuurdesembakkerij van Nederland (begin 1999 overgenomen door Verbeek in Brummen), de natuurvoedingszaak De Bongerd (sinds 2013 een goedlopende webwinkel) en enkele kleinere inmiddels verdwenen ecologische bedrijfjes.

Dit artikel verscheen in mei 2020 in de Noorderkrant.

Bronnen:
Pieterburen Wad’n dorp, Marinus Berend, Rob van der Elst, Cees Schelling, 1986
www.shopbiobongerd.nl
Diverse krantenberichten