Mede daardoor bloeide en groeide het dorp. Toch wist de fabriek het hoofd niet boven water te houden. Door diverse oorzaken ging het eens zo welvarende familiebedrijf rond 1970 teloor. De fabriek werd afgebroken. Het voorhuis bleef en is nu een statig woonhuis annex pension voor bejaarden. Aaf Koning, alweer enige tijd woonachtig in Amsterdam en kleindochter van Reint Harm Koning, die het bedrijf oprichtte, schreef een boek over het wel en wee van de fabriek en over de tijdgeest van toen. Veel anekdotes in en buiten het bedrijf, het productieproces en het dorpse leven van destijds. Eind vorige maand werd het eerste exemplaar in het Albatroshuis te Nieuwe Pekela gepresenteerd. Inmiddels ligt De Sigaar is Koning in de winkel.

Vaklieden

Sigarenmaker was vroeger een beroep met aanzien. Goede sigarenmakers werden bestempeld als vaklieden. Toen de rokertjes nog thuis of in kleine fabrieken werden gemaakt waren met name het kiezen en het snijden van het blad, het rollen van de juiste vorm als ook het inkepen en afpunten vaardigheden die men niet zomaar onder de knie had. Beginnende sigarenmakers moesten groeien in het vak. Als de voorman van een fabriek zag dat een nieuwkomer talent had, kon hij zich met behulp van een ervaren collega geleidelijk opwerken. Het loon dat een eerste klas sigarenmaker verdiende was goed. In de latere periode van Albatros / Champ Clark werd machinale vervaardiging echter steeds belangrijker. Uiteindelijk kostte dat banen. In gelijksoortige ondernemingen in Nederland was dat niet anders. Andere leefgewoonten deden het roken en dus het maken van de ‘bolknakken’ in nog weer latere jaren sterk afnemen.

Familiair

De sfeer in de grote sigarenfabriek van de familie Koning was gemoedelijk, zelfs familiair. De mannen en vrouwen die er werkten waren tevreden en blij met hun baan. Echte afstand tussen de directie en het personeel was er niet of nauwelijks. Over en weer was er respect. Moest er in tijden van drukte worden over gewerkt, dan was dit voor niemand een probleem. Ook de directeuren zelf en hun kinderen sprongen dan weleens bij. Het bedrijf kende praktisch geen verloop van personeel. Veel medewerkers konden dan ook bogen op een lang dienstverband.

Rond 1970 kwam aan het bestaan van Champ Clark / Lugano een eind. Teruglopende verkopen, verzwakte marktpositie en loon- en kostenstijgingen leidden uiteindelijk tot liquiditeitsproblemen. Een paar jaar later werden de fabrieksgebouwen afgebroken. Het woonhuis en de kantoren bleven en worden, na een verbouwing, op dit moment bewoond door twee gezinnen en een viertal bejaarden.

Staking

In 1969 kreeg sigarenfabriek Albatros landelijke bekendheid. Aanleiding was een loonconflict met het vrouwelijke personeel. De dames hadden ontdekt dat de mannen meer verdienden dan zij. Ook bij loonsverhogingen kregen de mannelijke medewerkers beter betaald dan de vrouwen. Dit namen de dames niet en een staking brak uit. Na veel onderhandelen en door tussenkomst van de toen al bekende arbeidersaanvoerder en stakingsleider Fré Meis uit Oude Pekela, gaf de directie van de fabriek uiteindelijk toe. De staking was bijzonder, omdat het de eerste werkonderbreking door vrouwen was in Nederland. Enkele jaren geleden werd over het fenomeen een documentaire gemaakt, die wat later door het televisieprogramma Andere Tijden werd uitgezonden.

Mannenkoor Albatros

‘Eeuwige’ herinnering verwierf de Pekelder sigarenfabriek zich door het gelijknamige mannenkoor dat in de begin jaren dertig van de vorige eeuw werd opgericht. In de fabriek werkte veel personeel met een christelijke achtergrond. Onder het werk zong een grote groep mannen, met name de sigarenmakers, vaak psalmen en andere christelijke liederen. Dat leidde uiteindelijk tot de oprichting van het koor, dat in latere jaren door zijn kwaliteit, klasse, stijl en repertoire grote bekendheid verwierf. Nog altijd worden de zangers uit Nieuwe Pekela overal uitgenodigd om hun klanken te laten horen. Zelfs tot in het verre Rusland.

Boek

Het boek van Aaf Koning kreeg de titel De Sigaar is Koning. De presentatie was op 28 mei 2016 in het verenigingsgebouw van het mannenkoor, Het Albatroshuis in Nieuwe Pekela. De speeches en de officiële uitreiking van het eerste exemplaar werden gelardeerd met klanken van het koor. Inmiddels ligt het boek in de winkels.