Macht & Pracht

1892 tot 1898

Wilhelmina vorstelijk onthaald

In mei en juni 2013 maakte de nieuwe koning Willem-Alexander een tournee door Nederland. In zes dagen bezocht hij twaalf provincies. Het idee van zo’n tournee is niet nieuw. Toen koning Willem III in 1890 overleed, was het koningshuis niet erg geliefd bij het volk. Koningin-regentes Emma besloot dat er een charmeoffensief nodig was. In 1892 brachten koningin Emma en de elfjarige koningin Wilhelmina een bezoek aan Groningen. Het was beslist geen bliksembezoek: ze trokken er maar liefst vijf dagen voor uit!

Wilhelmina vorstelijk onthaald

Koninklijke stoet in de Guldenstraat, 1892. - Foto: www.beeldbankgroningen.nl (1785-22013).

Toen het nieuws van het bezoek bekend werd, moest er natuurlijk namens alle burgers een cadeau voor de koninginnen komen. Maar er was niet veel tijd: het bezoek was al over vier weken! Een commissie van vooraanstaande Groningers stortte zich op het probleem. Eerst bedacht men om een gouden schaalmodel van de Martinitoren met echt werkend uurwerk te maken. Maar de commissie kreeg het niet voor elkaar om het benodigde geld in te zamelen. (Blijkbaar was het koningshuis inderdaad niet erg populair!) De commissie besloot men het model dan maar in zilver te laten uitvoeren. Intussen begonnen de Groningse burgers er aan te twijfelen of het model wel op tijd af zou komen en of het wel presentabel zou zijn. Toch was het geschenk op tijd klaar. Het huldeblijk werd aangeboden op de eerste dag van het vijfdaagse bezoek en het viel bij de jonge koningin Wilhelmina wel in de smaak. Ook nu nog wordt de zilveren Martinitoren op waarde geschat: het model is te zien in de tentoonstelling op de website van het Koninklijk Huis.

Programma

Het programma voor het koninklijke bezoek van 1892 is na te lezen in de Feest-wijzer. Als we het hele programma voor de feestweek doorbladeren, dan valt op dat er in 1892 nog geen ‘oud-Hollandse’ activiteiten plaatsvonden. Volksdansen, zaklopen of koekhappen komen we nergens tegen. Het programma van 1892 draaide om muziek en sport. Op woensdag organiseerde de Vereniging voor Volksvermaken een gymnastiekuitvoering door 300 schoolkinderen op de Ossenmarkt. Op donderdag waren er op dezelfde plek volksspelen voor kinderen: atletiek voor de jongens en voor de meisjes touwtjespringen en hoepelen.

Paardenrennen

Het sportieve hoogtepunt van de week waren de paardenrennen, op een speciaal voor deze gelegenheid aangelegde renbaan op het landgoed Vogelzang. De organisatie hoopte de beste paarden en jockeys van Nederland aan te trekken, daarom had ze ervoor gezorgd dat de prijzenpot goed gevuld was. De spoorwegen zetten extra treinen in om alle bezoekers te kunnen vervoeren. Maar het liep even anders dan gepland. In de nacht van donderdag op vrijdag ging het plotseling heel hard waaien. De renbaan liep flinke schade op en een deel van de wedstrijden moest worden geschrapt.

<p>Harddraverijen in aanwezigheid van de koningin en de koningin-regentes, op de renbaan op het landgoed Vogelzang in Glimmen, 1892. - Foto: Collectie Groninger Archieven.</p>

Harddraverijen in aanwezigheid van de koningin en de koningin-regentes, op de renbaan op het landgoed Vogelzang in Glimmen, 1892. - Foto: Collectie Groninger Archieven.

Het muzikale deel van het programma liep wel volgens planning. Er werden elke dag concerten gegeven in De Harmonie en overal waar de koninginnen verschenen werden zij toegezongen. Bijvoorbeeld door de 300 gymnastiekleerlingen.

Niet alles wat in de feestweek op het programma stond had te maken met sport of muziek. Op woensdag namen de koninginnen een kijkje bij het Instituut voor Doofstommen en de Ambachtsschool. Op donderdag brachten zij een bezoek aan het monument in Heiligerlee. De koninginnen tekenden er het zogenaamde ‘Vreemdelingenboek’, het gastenboek.

Op zaterdag  25 juni nam Groningen afscheid van het koninklijke gezelschap. Het bezoek aan stad en provincie Groningen was een succes geweest. Bij Johannes Suringa, de secretaris van de Vereniging voor Volksvermaken, had het bezoek zelfs zoveel losgemaakt dat hij nog datzelfde jaar een herinneringsboekje schreef.

Inhuldiging

Op 6 september 1898 werd Wilhelmina achttien jaar. Eindelijk kon zij worden ingehuldigd. Het charmeoffensief van koningin Emma had blijkbaar gewerkt, want de inhuldiging werd ook in Groningen groots gevierd. De feestelijkheden werden dit keer wel beperkt tot één dag, want de viering van Groningens Ontzet mocht natuurlijk niet in het gedrang komen.

Net als het koninklijk bezoek in 1892, was het inhuldigingsfeest heel muzikaal van aard. De dag begon met klokkenluiden. Vervolgens speelde het carillon van de Martinitoren tien liederen en koorstukken, beginnend en eindigend met het “Wilhelmus” en “Wien Neerlandsch bloed”. Daarna volgde een optocht van schoolkinderen die ook weer liederen zongen. Eén van die liederen was het speciaal voor deze gelegenheid geschreven ‘Kroningslied’. De tekst was afgedrukt in het programmaboekje. 

’s Middags waren er twee concerten van het Harmonieorkest op de Vismarkt, afgewisseld door carillonmuziek. Het avondprogramma was een illuminatie: het stadhuis, het beursgebouw, het Hereplein en het Emmaplein waren feestelijk verlicht.

Ook het Museum van Oudheden deed mee aan het inhuldigingsfeest. Op de laatste bladzijde van het programmaboekje, helemaal onderaan, stond aangekondigd dat het museum een tijdelijke tentoonstelling had ingericht rondom het Huis van Oranje, met portretten, historieprenten en medailles.

Collectie Groningen: Jubileumdoek Wilhelmina