Macht & Pracht

1601

Een zegelstempel van het Termunterzijlvest

Museum Stad Appingedam heeft in zijn collectie een zegelstempel of cachet van het Termunterzijlvest, opgericht in 1601. Zegelstempels werden gebruikt om op schrift gestelde overeenkomsten met een zegel, afgedrukt in was of lak, te waarborgen. Aanvankelijk werd een zegel gebruikt door de adel en kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders; in de late middeleeuwen ook door kooplieden en ambtenaren. 

Een zegelstempel van het Termunterzijlvest

Zegelstempel van het Termunterzijlvest. - Foto: collectie Museum Stad Appingedam

Het zegel van het Termunterzijlvest toont de afbeelding van een kerk met vier torens. Op een van de torens zit een vogel, misschien is het een windvaan in de vorm van een vogel. De afbeelding stelt de voormalige kerk van Midwolda voor, het dorp dat bij een dijkdoorbraak van de Dollard in 1509 grotendeels werd weggevaagd. Aangezien de kerk hoog gelegen was, werd hij gespaard en bleef hij nog jarenlang in gebruik. Maar hij werd steeds bouwvalliger en toen het dorp een paar kilometer werd herbouwd, werd de toren uiteindelijk in 1738 gesloopt.

De plek waar de kerk stond staat nog altijd bekend als “Ol Kerke”. Het gebouw werd omschreven als een kerk “die van ongemeene hoogte zijnde, zeer ver gezien kon worden”. Opgravingen in 1951 en 1994 bevestigden dat het een kerk van behoorlijke afmetingen betrof. Het wapen werd later overgenomen als gemeentewapen van de inmiddels niet meer bestaande gemeente Midwolda, die in 1990 is opgegaan in de gemeente Scheemda. 

Zijlvest

Een zijlvest is de oude benaming van een waterschap. Het waterbeheer berustte in de Middeleeuwen bij de kloosters. Het Aduarder klooster en het klooster te Wittewierum speelden hierin een belangrijke rol voor het noorden. Nadat de zijlvesten de taken hadden overgenomen, gingen ze later over naar de waterschappen. Voor Appingedam en de wijde omgeving was dat het waterschap “Fivelingo’, en nadien het Waterschap Noorderzijlvest, waarin de oude benaming zijlvest terugkeert. Het Termunterzijlvest was een groot zijlvest qua oppervlakte. Het omvatte tien kerspelen, te weten: Noordbroek, Zuidbroek, Meeden, Westerlee, Eexta, Scheemda, Midwolda, Oostwold, Woldendorp en de beide Munten.