De oprichting in 1873 van de Nederlandsch Amerikaansche Stoomvaart Maatschappij (NASM) was een moeilijke tewaterlating. Grootste probleem was het vinden van financiers, die de durf hadden om het avontuur van een nieuwe rederij aan te gaan. En toen meldde zich daar plotseling uit Groningen de grootindustrieel Willem Albert Scholten. Schatrijk geworden in de zetmeelindustrie stapte hij met een bedrag van maar liefst 600.000 gulden in het Rotterdams initiatief. Na het vertrek van Willem Albert in 1879 als commissaris bij de NASM (dat later in de volksmond on-officieel 'Holland-Amerika Lijn' ging heten), bleef zijn zoon Jan Evert nog jarenlang deze positie behouden bij de maatschappij.

De 'W.A. Scholten'

Willem Albert verbond natuurlijk wel een voorwaarde aan zijn gulle gift. Het eerste schip dat in opdracht van de nieuwe rederij gebouwd zou worden op de werf Napiers & Sons in Glasgow, moest zijn naam krijgen. In 1874 werd het schip afgeleverd, niet veel later gevolgd door het zusterschip 'Pieter Caland'.
Op 19 november 1887 werd de W.A. Scholten in dichte mist overvaren door de Rosa Mary in de buurt van Dover en zonk binnen een kwartier. 

De 'Veendam'

De Baltic (in 1871 voor de White Star Line bij Harland & Wolff in Belfast gebouwd, de werf waar later ook de Titanic van stapel loopt) wordt in 1888 door de NASM overgenomen en is het eerste schip dat de naam 'Veendam' op de boeg krijgt, vernoemd naar de domicilie van honderden kapiteins en de woonplaats van Lloyds Surveyor H.P. Hazewinkel.

Veendam en de 'Veendam'

De gemeente Veendam heeft met de Veendam-schepen altijd een bijzondere relatie gehad. Bij de tewaterlating van de Veendam II in 1923 schenkt de gemeente Veendam een oorkonde en een panoramafoto van het centrum van Veendam. Een van de salons is gedecoreerd met een groot schilderij van het Oude Verlaat te Veendam met daarop een turfschip en de molen van Tholema. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakt de Veendam II zwaar beschadigd en het kost een heel jaar om haar weer in de vaart te krijgen. Bij de gelegenheid van de tweede doop in 1947 schenkt de gemeente Veendam opnieuw een (actuele) luchtfoto van Veendam en een oorkonde. In 1953 wordt de Veendam II gesloopt en de foto en de oorkonde van 1947 aan de gemeente Veendam retour gedaan.

Groningers en de Holland-Amerikalijn

Willem Albert Scholten is niet het enige Groninger element in de geschiedenis van de Holland-Amerika Lijn. Het is namelijk de in Farmsum geboren kapitein Geert Stenger (1858 -1927) die een heldenrol speelt wanneer de Veendam I op 7 februari 1898 voor de kust vergaat. Ook in zijn verdere carrière als gezagvoerder voor de HAL zal hij levens redden.