Pioniersgeest

1815 tot 1939

Vledderveen, een jonge veenkolonie

In 1856 hadden de gravers van het Stadskanaal het dorp Ter Apel bereikt en veranderden de veengronden aan weerszijden van het kanaal geleidelijk in landbouwgrond. Alleen het Vledderveen lag nog woest en bijna ledig tussen Stadskanaal en Onstwedde.

Vledderveen, een jonge veenkolonie

'Kruispunt Mussel Vledder Kanaal', ansicht uit ca. 1929. - Foto: www.beeldbankgroningen.nl (1986-13329)

In 1832 was het al opgedeeld in 66 veenplaatsen, maar van grootschalige vervening was nog geen sprake. Hier en daar werd wat boekweit verbouwd, er werden schapen geweid en zo nu en dan turf gestoken voor eigen gebruik. Er was wel wat bewoning, maar voor het ontstaan van het dorp Vledderveen wordt 20 maart 1880 aangehouden.

Landbouwers

Op die dag werd aan Onstwedder kant een serieus begin gemaakt met turfwinning. Ongeveer tegelijkertijd kochten de gebroeders Maarsingh uit Stadskanaal enkele huizen en veenplaatsen. Ze kregen toestemming om hun wijk te verlengen tot voorbij de Waterschapsweg, zodat ze hun turf af konden voeren naar het Stadskanaal.
Na de vervening trokken er landbouwers naar de vrijgekomen grond. Omdat ook de ouders van Roelof Koopman (1936) en Rika Koopman-Brinks (1939) zich begin vorige eeuw in Vledderveen vestigden, hebben zij een groot deel van de ontwikkeling van het dorp meegemaakt.

Van kinds af aan

Ze maakten er de Tweede Wereldoorlog mee. Roelof herinnert zich het bombardement op het station in Stadskanaal, de ontsnappende stoom als er een locomotief geraakt was. Hij zag dat hongerige inwoners van Stadskanaal naar Vledderveen kwamen om voedsel te halen. Dat de meeste onderduikers, die onder de kansel van de kerk verstopt zaten, de oorlog hebben overleefd, heeft hij later gehoord.
Roelof en Rika kennen elkaar van kinds af aan. Ze trouwden in 1962 en trokken in bij Rika's ouders aan de Waterschapsweg. In de begintijd runden ze een gemengd boerenbedrijf met tien koeien. De omslag naar volledig landbouw kwam eind jaren zeventig, op het moment dat een melktank verplicht werd, een investering die voor een klein aantal koeien niet rendabel was.

Waterschapshuis

In het begin was Vledderveen een netwerk van kanalen en wijken. De enige verharde wegen waren de in 1911 aangelegde sintelwegen. Pas nadat rond 1958 de meeste 'wieken' werden gedempt, kwamen er meer verharde wegen.
De kerk nam en neemt een belangrijke plaats in in de gemeenschap. Gebouwd in 1915, verving deze het houten exemplaar waarin de eerste evangelist, Jan Haisma (1879-1938), al vijf jaar de gemeente toesprak.
Rika herinnert zich de drie kruideniers, de bakker en naast hen, op nr. 5, de smederij van Jan Cornelis Kloeze. Twee scholen waren er en vele verenigingen. Een markant gebouw is het in 1911 gebouwde Waterschapshuis, vergaderplek voor de heren van het Waterschap Vledderveen. Het gebouw, nu Café Veldzicht, herbergde naast een café, een kruidenierswinkel van de N.V. Albino Maatschappij en was het middelpunt van alles wat gevierd of herdacht moest worden. In 1931 kreeg het gebouw een telefoonaansluiting met nummer 308. Daar moest je zijn om de dokter of veearts in Stadskanaal te bellen.

De droge zomer van 1959

Drinkwater kwam gewoon uit de put bij het huis. Nou ja, gewoon. Tijdens de extreem droge zomer van 1959 - nu nog in de top drie van droogste zomers ooit - gaven de putten geen water meer en kwam er een tankauto uit Stadskanaal om drinkwater te brengen. Iedereen vulde alles wat water kon bevatten of fietste een keer extra met melkbussen aan de fiets naar Stadskanaal om ze daar te vullen. In 1962 kreeg het dorp waterleiding en een jaar later aardgas. Op riolering moesten ze nog even wachten tot 1981.

Burgerinitiatief

In 1989 maakte de oude boerderij plaats voor het huis waar Roelof en Rika nog steeds met plezier wonen. De grote schuur bleef staan, de oudste van het dorp. Ze zagen de eerste Cessna uit Eindhoven landen op het voor Philips aangelegde vliegveld en ze zagen het Vledderbos groeien. Ze boerden door tot 1994 en genieten nu van hun pensioen. Dat ze heel betrokken zijn bij hun dorp, blijkt uit het feit dat Roelof twee keer per jaar de perken van het kruispunt bij Veldzicht beplant met violen of begonia's. Zolang Roelof dat kan en wil blijven doen, levert de Gemeente Stadskanaal de plantjes en beloont daarmee dit bijzondere burgerinitiatief waar iedereen van mee kan genieten.

<p>Vrouwen snijden het veen. - Foto: Streekhistorisch Centrum Stadskanaal</p>

Vrouwen snijden het veen. - Foto: Streekhistorisch Centrum Stadskanaal