Macht & Pracht

Grote stromingen met Groningse draai

Groningen mag dan wel in een uithoek liggen, het ligt niet geïsoleerd. Dat zie je ook aan onze kunst en architectuur. Die loopt gelijk op met de mode en stijl van de landen om ons heen. Maar we zijn natuurlijk wel Groningers, dus we hebben er onze eigen draai aan gegeven. Die eigen kijk, dat eigen sausje, werd vaak bepaald door de lokale omstandigheden. Neem bijvoorbeeld de rode baksteen. Typisch kenmerk van de Groningse architectuur. Je snapt het, onze eigen Grunneger klei. Die wordt dus zo prachtig mooi rood als je ‘m bakt.

'Versteend'
Wat de oudste stenen gebouwen zijn? Romaanse kerken. Je vindt ze langs de hele kuststreek van Friesland tot het Duitse Ostfriesland. Maar zonder te willen opscheppen, de best bewaarde vind je bij ons. Bijna honderd middeleeuwse kerken op relatief klein oppervlak. Dat is echt uniek in de wereld. De kleurrijke schilderingen in die kerken vertellen het verhaal van hoe onze voorouders geloven in de middeleeuwen en van welke contacten ze allemaal hebben tot ver over de Groningse grenzen.

Vroeger waren alle huizen van hout. In de middeleeuwen verandert dat. Groningen is een van de eerste steden die ‘versteent’. Een teken van rijkdom. Sommige van die panden zijn er nog. Ze lijken sprekend op de huizen die je vindt in andere Hanzesteden. Driemaal raden waar die welvaart vandaan komt.
Op huizen uit de Gouden Eeuw zie je ook dezelfde soort versieringen als op die van Noord-Duitse havensteden. Onze blik was eeuwen op het Oosten gericht.

Borgen

Typisch Gronings zijn ook onze borgen. Zeg maar de ‘kastelen van het Noorden’. Voor de bouw schakelden de adellijke bewoners, de ‘jonkers’, lokale vaklui en soms ook grootheden van elders in. Dat deden ze ook voor hun praalgraven. Daarom vinden we in Groningen werk van dezelfde beeldhouwer die ook de  monumenten voor de admiraals Tromp en De Ruyter maakte. Die combinatie van lokale en beroemde bouwmeesters levert vaak een unieke schoonheid op, waar je tot op de dag van vandaag van kunt genieten.

Twist

Grote stromingen met een Groningse draai. Dat vind je het ook terug in de architectuur van 20e eeuw. Neem de Amsterdamse school. Tussen de twee  wereldoorlogen geven Groningse architecten hun eigen twist aan die expressionistische bouwstijl. Overal in de provincie zie je daar de voorbeelden van. Het is trouwens een bloeiperiode die samenvalt met de opkomst van De Ploeg, het beroemde Groningse collectief van schilders en architecten. In het Groninger Museum zie je hoe die schilders hun inspiratie vinden in het Groningse landschap. Vol kleur. Vol leven. Vol zeggingskracht. Expressionisme, maar dan op z’n Gronings.