In de 16de eeuw zijn de Nederlanden in handen van de Spaanse koning Filips de Tweede. Steeds meer mensen zijn niet tevreden met het beleid van deze rooms-katholieke koning. Wanneer hij vervolgens Alva naar Nederland stuurt om duizenden ‘ketters’ te straffen voor de Beeldenstorm in 1566, is de tijd rijp voor een oorlog. Dat deze oorlog onder leiding van Willem van Oranje tachtig jaar zou duren, had toen nog niemand durven vrezen.

Slag bij Heiligerlee

Willem van Oranje was niet zelf aanwezig in Heiligerlee. Hij had zijn jongere broers Lodewijk en Adolf naar de regio gestuurd. Met zo’n 4.000 man hadden zij zich verstopt achter de heuvels bij Heiligerlee. Als lokaas werden een paar ruiters ingezet. De Spaanse troepen onder leiding van graaf Arenberg, ook ongeveer 4.000 man, trapten erin. Ze kwamen vast te zitten in het drassige land tussen de heuvels en werden met gemak verslagen. De helft van de Spaansgezinden sneuvelden, terwijl Lodewijk slechts 50 van zijn mannen verloor. De eerste overwinning tegen de Spanjaarden was een feit!

Graaf Adolf

De feestvreugde was van korte duur. Bij een volgende slag verloor Lodewijk zowel vrijwel zijn hele leger als het grootste deel van het eerder gewonnen terrein. Bovendien was zijn broer Adolf bij de Slag bij Heiligerlee omgekomen. Hoe precies is niet bekend. Stierf hij een heldendood of was het gewoon domme pech? De kans is groot dat zijn paard op hol sloeg en Adolf midden tussen de Spaanse troepen terechtkwam. Zowel zijn dood als de Slag bij Heiligerlee worden herdacht met het Graaf Adolfmonument aan de westkant van Heiligerlee.

Regio in oorlog

Ook op andere plaatsen in de regio vind je restanten van de Tachtigjarige Oorlog. Zo speelden de vestingdorpen Oudeschans en Nieuweschans een belangrijke rol. De poort, de garnizoenskerk en het Vestingmuseum maken Oudeschans tot een mooi startpunt voor een historische tocht. Ook vestingdorp Bourtange brengt het verleden tot leven. Dit beroemde verdedigingswerk met vijf bastions ligt heel strategisch op een zandrug in moerasgebied en werd geen enkele keer veroverd. Hoe anders is het lot van het Huis te Wedde! Deze burcht werd jarenlang steeds weer opnieuw veroverd en heroverd. In het burchtmuseum zijn onder meer wapens te zien die tijdens de Slag bij Heiligerlee werden gebruikt.

Vrede

Pas in 1648 is de Vrede van Münster een feit en wordt de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden door Spanje erkend als soevereine staat. Toch zal de glansrijke overwinning bij Heiligerlee vast en zeker een positief effect op de strijdlust van de Staatsgezinden hebben gehad. Hoe anders was ons leven vandaag de dag misschien wel geweest als de Staatsgezinden die bepalende slag 450 jaar geleden hadden verloren? Die vraag kan niemand beantwoorden…