Groningen Stad

De macht van een stad met lef

Je kunt er lang of kort over praten, maar het is gewoon een feit: Groningen is dé stad van het Noorden. Kijk naar de hoeveelheid inwoners, kijk naar de  centrumfunctie die ze heeft. In wijde omtrek is er geen stad die eraan kan tippen. Dat komt natuurlijk niet zomaar uit de lucht vallen. Die dominante positie stamt uit een ver verleden.

Ook hier kun je lang of kort over praten, maar Groningen heeft lef. Altijd al gehad. Vroeger was je pas stad als je stadsrechten kreeg. Die werden je verleend door een keizer, een bisschop, of welk gezag dan ook. Groningen gaat daar niet op zitten wachten. Dat benoemt zichzelf tot stad. Kijk, dan heb je guts. Groningen  ontstaat als een ehh… Drents dorp op een uitloper van de Hondsrug. De bisschop van Utrecht, inderdaad een heel stuk verderop, wil de baas spelen in Groningen. Maar wat doen de Stadjers? Die knikkeren hem eruit. Vervolgens bouwen ze zelf in de 13 e eeuw een flinke verdedigingsmuur om de stad. Ziezo, eigen stad, eigen baas.

Later in 15 e eeuw wordt in het stadswapen geheel eigenmachtig de dubbelkoppige adelaar opgenomen, het symbool voor een vrije rijksstad. In 1469 beginnen we met de bouw van de Martinitoren. Die moet, zo wordt wel eens beweerd, de Utrechtse Domtoren evenaren. Toch even laten zien, dat we minstens zo machtig  zijn.

Handel

Die trots is volledig terecht. Als handelsstad en regionaal centrum is er geen enkele concurrentie. Daar heeft Groningen trouwens zelf voor gezorgd. Het heeft afgedwongen dat alle handel in de Ommelanden via de stad moet lopen. Dan wil je natuurlijk wel groeien ten koste van de rest.

De stad krijgt vanaf de late middeleeuwen het directe gezag over delen van de provincie. Over het Gorecht, het Oldambt en later ook Westerwolde. Daar treedt ze op als wetgever en ondernemer. Dat ondernemen bestaat vooral uit ontginnen, waar flink veel geld mee te verdienen is.

In de Veenkoloniën zorgt de stad voor de aanleg van een stelsel van waterwegen voor de afvoer van turf. En waar komt die turf op de markt? Precies, in Groningen. De stad is eigenaar van grote delen van de Veenkoloniën en verhuurt die volgens een streng stelsel van rechten en plichten, de zogenaamde ‘stadsmeierrechten’. Die gelden eeuwenlang. Pas aan het begin van deze eeuw komt er een einde aan de stadsmeierrechten in de Veenkoloniën. Zo zie je tot hoe dichtbij het verleden komt. Nog iets dat je nooit zou verwachten: de stad is tot voor kort de grootste boer van Nederland. Een aantal boerderijen in de Dollardpolders hadden tot niet zo lang geleden één en dezelfde eigenaar, toevallig ook de grootste grondbezitter in de provincie. Wie denk je? Inderdaad.