Groninger IJkpunt 19: Gereformeerden en dissenters
In de tweede helft van de 17e eeuw zijn er in de praktijk veranderingen te bespeuren in de houding van de gereformeerde kerk tegenover de niet-gereformeerden, de dissenters. Na de Reductie is het streven van de gereformeerde kerk, om met behulp van de overheid de hele maatschappij te calviniseren. Vandaar dat gereformeerde predikanten fel ageren tegen restanten van de ‘roomse zuurdesem’ en andere geloofsgemeenschappen.
Na 1650-1670 erkent men echter stilzwijgend dat dit streven is mislukt. Hele bevolkingsgroepen zijn op zijn hoogst in naam gereformeerd en/of blijven luthers, doopsgezind, rooms-katholiek.